27 mei 2019

“Je darmen zijn de spiegel van je ziel.” Deze uitspraak is de basis waarop Jannette van de Heijden (56) en Irma Martens (54) hun dagelijkse continentiespreekuur in de Proctos Kliniek houden. “Patiënten die al tien jaar met hardnekkige problemen rondlopen, komen hier vaak van hun klachten af.”

“Door hun ervaring hebben ze soms simpele oplossingen voor een hardnekkig probleem” 

Veel taboes zijn er niet meer in Nederland, maar over fecale incontinentie, ongewild ontlastingsverlies, heerst bij álle patiënten schaamte. Zoveel schaamte dat een aantal liever zwijgt erover, zelfs naar de eigen partner. Jannette: “Sommige patiënten praten er pas op het spreekuur openlijk over.” Terwijl ontlastingsincontinentie meer voorkomt dan men aanvankelijk dacht; en niet alleen op hogere leeftijd. Irma en Jannette zouden graag zien dat het normaal wordt om met je naasten hierover te praten. “Dat geeft rust.”
 

Holistische aanpak

Fecale incontinentie is niet ‘alleen’ een darmprobleem, vertellen de twee verpleegkundigen vanuit hun spreekkamer in het bosrijke Bilthoven. Meestal zijn er verschillende oorzaken zoals bijvoorbeeld te dunne ontlasting, niet goed functionerende spieren en een verzakking. Alles heeft invloed. Om die reden werkt de kliniek met een multidisciplinair team van urogynaecologen, chirurgen, een bekkenfysiotherapeut, een MDL-arts en een gezondheidszorgpsycholoog. Ze doen dit vanuit een holistische aanpak; het hele individu, lichaam en geest, wordt betrokken. Jannette en Irma vormen de spil in de behandeling en handelen altijd in opdracht van een arts. Ze adviseren onder andere over het verbeteren van de stoelgang door dieet- en leefstijladviezen, doen anorectaal functieonderzoek (onderzoek naar de werking van de endeldarm en anale sluitspier) en begeleiden patiënten bij darmspoelen of het instellen van een TENS-apparaat dat wordt ingezet om chronische pijn te verlichten. Ook spelen ze een belangrijke rol voor, tijdens en na de operatie als er een SNM (een soort pacemaker in geval van fecale incontinentie) geïmplanteerd moet worden.
 

Simpele oplossingen

Regelmatig behandelen Jannette en Irma mensen die elders zonder succes zijn behandeld. Patiënten die al tien jaar met hardnekkige problemen rondlopen, komen hier vaak van hun klachten af. Irma: “Er is niet één reden. Het is een combinatie van meer tijd voor de patiënt, de multidisciplinaire aanpak en moderne apparatuur. En laten we kennis en gedegen nazorg niet vergeten.” Door jarenlange ervaring hebben ze soms simpele oplossingen voor een hardnekkig probleem. Neem psylliumvezels, die worden ingezet om ontlasting zachter te maken. De apotheek adviseert de vezels in een groot glas water op te lossen en erna nog een glas water te drinken. Patiënten die dunne ontlasting hebben, krijgen van Irma en Jannette het advies om de vezels met weinig water in te nemen en een half uur ervoor en erna niet te drinken. Te veel water kan hun klachten namelijk verergeren. “We bellen sowieso na een week om te vragen of de ontlasting goed gevormd is en vaak zijn de klachten ook al verbeterd of zelfs over. Dat is onderdeel van onze nazorg.”
 

Geoliede samenwerking 

Beste innovatie? “De totaalaanpak,” zeggen Jannette en Irma. Na respectievelijk drie en tweeënhalf jaar werkzaam te zijn in deze kliniek, staan ze nog steeds versteld van de geoliede samenwerking met de andere disciplines. Het onderlinge vertrouwen is groot, ze krijgen veel ruimte voor opleiding en nascholing en eens per jaar geven ze met een verpleegkundige van Hoogland Medical les aan aankomend continentieverpleegkundigen. Sinds een jaar zijn ze betrokken bij de TENS-behandeling, waarbij via een plakelektrode op de huid lichte, elektrische prikkels worden toegediend. De elektrische prikkels beïnvloeden de zenuwen met als doel de pijn te verminderen. De twee verpleegkundigen leren de patiënten waar ze de elektroden moeten plakken en stellen het behandelprogramma in op het apparaat. Jannette: “Het is fijn dat we dit nu ook voor onze patiënten mogen doen. Hier zijn we niet máár verpleegkundigen, wij zijn dé verpleegkundigen. Ons oordeel wordt serieus genomen door patiënten én collega’s.”