8 maart 2023
Hij is vaker met zijn auto bij de garage dan met zijn stoma bij de dokter. Daar is Wichert van Dijk blij mee. Toch drukte zijn stoma een stempel op zijn leven. Daar schreef hij een boek over: Plak & Zak – Leven en liefde met een stoma.
“Je moet absoluut niet iets níet doen omdat je een stoma draagt, zeg ik altijd. Toch denk ik dat mijn leven anders was verlopen als ik geen stoma had gehad. Ik heb veilige keuzes gemaakt, zowel in mijn werk als in mijn relaties. In mijn banen in het onderwijs, bij het ABP en bij Monumentenwacht Utrecht ben ik altijd in vaste dienst geweest. Daardoor had ik zekerheid bij ziekte en een vast pensioen. Terwijl ik anders wel ondernemer had willen zijn. Ook in mijn eerste huwelijk koos ik voor veiligheid. Vanwege mijn stoma wist ik niet of ik de moeite waard was. Maar we bleken niet bij elkaar te passen; op mijn dertigste zijn we alweer gescheiden. Daarna ontmoette ik Annemarie, zij had al drie kinderen uit haar eerste huwelijk. Samen kregen we geen kinderen meer. Dat is nooit een issue geweest; waarschijnlijk ben ik onvruchtbaar geworden doordat mijn rectum verwijderd is. Onze zes kleinkinderen noem ik mijn ‘relatiegeschenken’.”
Oezbekistan
“Door mijn darmziekte colitis ulcerosa had ik geen vrolijke puberteit. Gelukkig kreeg ik op mijn twintigste een ileostoma. Die doet het trouwens al zevenenveertig jaar perfect. Ik ben vaker met mijn auto bij de garage dan met mijn stoma bij de dokter. Als ik een dagje wegga, neem ik zelfs vaak geen extra opvangmateriaal mee. Als je leest hoeveel mensen met lekkage kampen of twintig keer geopereerd zijn… Ik leid een prima leven met mijn stoma. Met Annemarie heb ik altijd veel gereisd, naar onder andere Oezbekistan, Zuid-Afrika, Venezuela, Iran en Roemenië. Niet de meest voor de hand liggende landen als je een stoma draagt, maar ik liet me er niet door weerhouden. Ja, je moet wat meer organiseren. Toen we zes weken naar Vietnam gingen, stuurde ik per post stomamateriaal naar vier strategische plekken in het land. Dan haalde ik mijn pakketje op bij een chic hotel, terwijl wij zelf in een hostel sliepen. Daar deed zo’n hotel niet moeilijk over. Op stomafora lees ik soms dat mensen met een stoma de deur niet uit durven. Daar doe je jezelf echt tekort mee. Je hoeft niet meteen naar Santiago de Compostella te lopen, maar een rondje om de kerk moet je jezelf gunnen.”
Meetellen
“Ik heb altijd fulltime gewerkt. Dat ik een stoma draag, vertelde ik nooit tijdens mijn sollicitaties. Veel collega’s hebben het hoe dan ook nooit geweten. Uiteindelijk moest ik op mijn tweeënzestigste met werken stoppen, hoewel ik dat best lastig vond. Ik was directeur van Monumentenwacht Utrecht, en dat kon niet parttime. Maar ik wilde niet op mijn handen zitten en deed nog veel. Wandelen, eropuit gaan en anderen helpen met van alles. Ik wil nog graag meetellen en gezien worden.”
Schop onder mijn kont
“Mijn dikke darm is eruit, dus de ontstekingen zijn weg. Toch ben ik altijd moe. Een stoma is links- of rechtsom toch een aanslag op je fysieke gestel. Het blijft een uitdaging om ondanks die moeheid mee te blijven doen. Na zevenenveertig jaar moet ik mezelf nog steeds soms een schop onder mijn kont geven. Iedereen met een chronische ziekte heeft, denk ik, weleens het gevoel: kijk mij nou eens. Daarom is het goed om een partner te hebben. Als ik alleen was geweest, zou ik meer thuis blijven zitten. Annemarie doet niet moeilijk over mijn stoma, ze ziet mij ook niet als een patiënt. Aan het begin van onze relatie vroeg ze: ‘Moet ik rekening houden met die stoma?’ ‘Nee hoor’, antwoordde ik. Daarna hebben we het er eigenlijk nooit meer over gehad.”
Pageturner
“Het scholingsbudget dat ik kreeg toen ik stopte met werken, gebruikte ik voor een coach. Hij leerde me: je bent wel afgekeurd, maar niet afgeschreven. Ga je verhaal opschrijven, was zijn tip. Dat heb ik gedaan. Zo schreef ik mijn levensverhaal met mijn stoma als rode draad. Omdat er weinig boeken over stoma’s zijn, heb ik het uitgegeven. Plak & Zak leest als een roman, denk ik. Vrienden en familieleden vonden het in ieder geval een pageturner haha. En ze ontdekten dingen over me die ze nog niet wisten. Ondanks mijn stoma eet ik bijvoorbeeld alles. Maar na het lezen van mijn boek vroeg een vriendin toen ik kwam eten ineens: ‘Moet ik nog ergens rekening mee houden?’ Dat had ze in twintig jaar vriendschap nog nooit gevraagd.”