7 december 2018

Je heiligbeen breken. Het komt gelukkig niet vaak voor, maar een fractuur kan wel tot ernstige problemen leiden. Hans van den Berg, Anesthesioloog-Pijnspecialist verbonden aan het Maxima Medisch Centrum in Eindhoven, over het heiligbeen en de mogelijke gevolgen van een breuk.

Hoe ernstig is een breuk?

In ZorgSpeciaal 2 (2018) kun je het relaas lezen van Linda Meulensteen. Zij brak door een ongelukkige val haar heiligbeen en liep letsel op van de zenuwen bij het heiligbeen, met daarbij ook pijnklachten en functiestoornis van de blaas. 

Haar chronische klachten als pijn, incontinentie en ontstekingen leidden ertoe dat zij na een zware operatieve ingreep nu een Bricker Stoma heeft. “Het heiligbeen – in het Latijn os sacrum genaamd – wordt gevormd door de onderste vijf aan elkaar gegroeide wervels van ons wervelkolom en maakt deel uit van het bekken. Niet te verwarren met het stuitje of staartbeen. Dat is een apart botje dat aan het heiligbeen vast zit. Een breuk van het heiligbeen is gelukkig zeldzaam. Het is namelijk een groot en sterk bot”, vertelt Van den Berg. De oorsprong van het woord komt waarschijnlijk uit het Oud Grieks. Zij gebruikten voor het woord ‘groot’ hetzelfde woord als voor ‘heilig’.

Hoe groot is het risico?

Volgens Van den Berg komt een breuk niet vaak voor maar kan het wel forse complicaties geven. “Dit komt vooral door beschadiging van de zenuwen. De zenuwen die de wervelkolom verlaten in het gebied van het heiligbeen, helpen namelijk bij de werking van de darmen en blaas en verzorgen het gevoel bij de achterkant van de benen en billen en kruis. Ernstige zenuwbeschadiging kan leiden tot blaasverlamming en incontinentie, zenuwpijn en kan gevolgen hebben op het gevoel in je kruis dat uiteraard weer van invloed is op je seksleven. Kortom: de gevolgen van een ernstige zenuwbeschadiging hebben nogal impact”, aldus Van den Berg.

Kan het herstellen?

Volgens Van den Berg zijn de aard van klachten verschillend en onvoorspelbaar. “Er treden belangrijke zenuwen uit het heiligbeen. Welke zenuwen exact zijn beschadigd en in hoeverre, bepalen de specifieke klachten. Is een zenuw echt kapot dan is daar helaas weinig meer aan te doen. Wanneer de zenuw ten dele is beschadigd, kan medicatie en andere vormen van pijnbestrijding zoals een zenuwblokkade, helpen tegen de pijn. Maar in hoeverre de gedeeltelijke beschadiging uiteindelijk herstelt, verschilt van persoon tot persoon. 

Een gebroken stuitje

Het heiligbeen moet men niet verwarren met het stuitje. Dat is namelijk een apart botje dat aan het heiligbeen vast zit. “Het is het laatste puntje van je wervelkolom. Een breuk of kneuzing van je stuitje door bijvoorbeeld een val op je achterste, komt daardoor veel vaker voor. De complicaties zijn veel minder groot, doordat rondom het stuitje minder belangrijke uitredende zenuwen liggen. Maar pijnlijk is het doorgaans wel”, zegt Van den Berg. 
Mensen zeggen wel dat je door een val op je stuitje blind kunt worden, is dat zo? “Dat verhaal wordt vaak verteld. Kijk, theoretisch zou een val op je stuitje een schokgolf in je wervelkolom kunnen veroorzaken, dat weer kan leiden tot een hersenschudding. Dan zou ook het gedeelte in onze hersenen dat ons zicht regelt, kunnen worden beschadigd. Er lijkt nog weinig bekend of mensen op deze manier blind of slechtziend kunnen worden”, aldus Van den Berg.